Web Projesi:
Türkiye Performans Araştırması 1984-1999
30 Eylül 2022
Moni Salim Özgilik, Sakalın Hikayesi, Anıttepe (Ankara), 1989
Salt Araştırma, Moni Salim Özgilik Arşivi
Salt Araştırma, Moni Salim Özgilik Arşivi
Salt'ın Türkiye sanat tarihine ilişkin araştırmaları kapsamında yürütülen "Türkiye Performans Araştırması 1984-1999" web projesi, Zorlu Holding ve Zorlu PSM'nin birlikte hayata geçirdiği teknoloji ve yaratıcılık platformu Digilogue desteğiyle performansarsivi.org adresinde erişime açıldı.
Sahnede 90'lar sergisi paralelinde hazırlanan ve uzun soluklu bir araştırma sürecinin ilk adımı olan proje, 1984'ten 1999'a Türkiye'de gerçekleştirilmiş performanslara odaklanıyor. Performans temelli üretimleri öne çıkaran etkinlikler ile bireysel çalışmaların yer aldığı sergiyle birlikte, bu süreçte derlenen belgeler ilk kez bir arada sunularak kamuyla buluşuyor. Devam etmekte olan web projesi, çeşitli kaynaklardan derlenen arşivlerin yanı sıra performanslara katılan ve katkıda bulunan kişilerle yapılan görüşmeler ışığında, söz konusu dönemde düzenlenen performansların kapsamlı bir envanterini oluşturmayı ve Türkiye'de performans üzerine yürütülen araştırmalar için kalıcı bir referans kaynağı olmayı amaçlıyor.
Türkiye'de performans sanatı odaklı bu araştırmanın birer çıktısı niteliğindeki Sahnede 90'lar sergisi ile web projesi, Salt'ın üyesi olduğu Avrupa müzeler konfederasyonu L'Internationale'nin Our Many Europes [Avrupalarımız] programı kapsamında gerçekleştirilmiştir. Projenin, Türkiye'de düzenlenen performanslar üzerine bir literatür oluşturacak yeni bilgi ve kaynaklarla geliştirilmesi ve derinleştirilmesi hedefleniyor. Bu kapsamda web sitesi, önemli yayınlardan derlenen muhtelif yazılarla düzenli olarak güncellenmeye devam edecek.
Araştırmanın Kapsamı: Türkiye'de Performans 1984-1999
Türkiye Performans Araştırması, 1984'te Bilsak Tiyatro Atölyesi'nin kuruluşundan 1999'da Assos Gösteri Sanatları Festivali'nin genel sanat yönetmeni Hüseyin Katırcıoğlu'nun vefatına kadarki süreçte Türkiye'de gerçekleştirilmiş performanslara odaklanıyor.
Türkiye'nin sanat sahnesinde "disiplinlerarası" kavramının gündeme geldiği 1990'lı yıllarda öne çıkan etkinliklerde yer alan çoğu sanatçı ve eğitmenin yolu 1984'ten 1988'e İstanbul'da faaliyet gösteren Bilsak Tiyatro Atölyesi'nden geçer. Bilsak eğitimcilerinden Beklan Algan, Ayla Algan ve Erol Keskin 1988'de İstanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları bünyesindeki Tiyatro Araştırma Laboratuarı'nı (TAL) kurar.
İngiltere'de oyunculuk öğrenimi gören ve uzun yıllar orada yaşayıp sinema, tiyatro ve televizyon alanında çalışan Hüseyin Katırcıoğlu, 1991'de Ya Da Tiyatro'yu kurar. 1993'te TAL'in iş birliği ve katkılarıyla gerçekleşen Truva Öyküsü isimli çalışmanın yönetmenliğini yapar. Profesyonel oyuncular ile sahne tecrübesi olmayan Assos yerel halkını birbirlerinden öğrenecekleri ortak bir çalışmaya yönlendirerek bir "kitle tiyatrosu" örneği olarak hazırlanan proje, Katırcıoğlu'nun 1995'ten vefatına kadarki süreçte genel sanat yönetmenliğini üstlendiği Assos Gösteri Sanatları Festivali'nin tohumlarını atar.
Festival, 1990'ların ikinci yarısında Çanakkale'ye bağlı Behramkale köyünün her köşesini ve Assos antik kentini bir sahneye dönüştürür. Dünyanın dört bir yanından davet edilen gruplar ile dansçı, müzisyen ve sanatçılardan üç hafta boyunca köyde konaklamaları, Behramkale havasını soluyup rüzgârını hissederek yeni üretimler ortaya koymaları istenir. Dekor, maske ve kostümler Behramkalelilerle beraber kolektif bir çabayla hazırlanır. İmece usulü çalışmaya dayalı yoğun bir hazırlık döneminin sonunda işler seyirciyle buluşur; deniz kıyısındaki iskeleden tepedeki tapınağa mezarlık, eski köprü, köy okulu dâhil olmak üzere tüm Behramkale köyü bir oyun alanına dönüşür. 1995'ten 1997'ye her yıl sonbahar aylarında düzenlenen festival, kurucu ekip yeni bir yapılanma hedeflediği için 1998'de gerçekleşmez. Sadece iki oyunun sahnelendiği ve Katırcıoğlu'nun vefat ettiği 1999 ise festivalin son yılı olur.
Sahnede 90'lar sergisi paralelinde hazırlanan ve uzun soluklu bir araştırma sürecinin ilk adımı olan proje, 1984'ten 1999'a Türkiye'de gerçekleştirilmiş performanslara odaklanıyor. Performans temelli üretimleri öne çıkaran etkinlikler ile bireysel çalışmaların yer aldığı sergiyle birlikte, bu süreçte derlenen belgeler ilk kez bir arada sunularak kamuyla buluşuyor. Devam etmekte olan web projesi, çeşitli kaynaklardan derlenen arşivlerin yanı sıra performanslara katılan ve katkıda bulunan kişilerle yapılan görüşmeler ışığında, söz konusu dönemde düzenlenen performansların kapsamlı bir envanterini oluşturmayı ve Türkiye'de performans üzerine yürütülen araştırmalar için kalıcı bir referans kaynağı olmayı amaçlıyor.
Türkiye'de performans sanatı odaklı bu araştırmanın birer çıktısı niteliğindeki Sahnede 90'lar sergisi ile web projesi, Salt'ın üyesi olduğu Avrupa müzeler konfederasyonu L'Internationale'nin Our Many Europes [Avrupalarımız] programı kapsamında gerçekleştirilmiştir. Projenin, Türkiye'de düzenlenen performanslar üzerine bir literatür oluşturacak yeni bilgi ve kaynaklarla geliştirilmesi ve derinleştirilmesi hedefleniyor. Bu kapsamda web sitesi, önemli yayınlardan derlenen muhtelif yazılarla düzenli olarak güncellenmeye devam edecek.
Araştırmanın Kapsamı: Türkiye'de Performans 1984-1999
Türkiye Performans Araştırması, 1984'te Bilsak Tiyatro Atölyesi'nin kuruluşundan 1999'da Assos Gösteri Sanatları Festivali'nin genel sanat yönetmeni Hüseyin Katırcıoğlu'nun vefatına kadarki süreçte Türkiye'de gerçekleştirilmiş performanslara odaklanıyor.
Türkiye'nin sanat sahnesinde "disiplinlerarası" kavramının gündeme geldiği 1990'lı yıllarda öne çıkan etkinliklerde yer alan çoğu sanatçı ve eğitmenin yolu 1984'ten 1988'e İstanbul'da faaliyet gösteren Bilsak Tiyatro Atölyesi'nden geçer. Bilsak eğitimcilerinden Beklan Algan, Ayla Algan ve Erol Keskin 1988'de İstanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları bünyesindeki Tiyatro Araştırma Laboratuarı'nı (TAL) kurar.
İngiltere'de oyunculuk öğrenimi gören ve uzun yıllar orada yaşayıp sinema, tiyatro ve televizyon alanında çalışan Hüseyin Katırcıoğlu, 1991'de Ya Da Tiyatro'yu kurar. 1993'te TAL'in iş birliği ve katkılarıyla gerçekleşen Truva Öyküsü isimli çalışmanın yönetmenliğini yapar. Profesyonel oyuncular ile sahne tecrübesi olmayan Assos yerel halkını birbirlerinden öğrenecekleri ortak bir çalışmaya yönlendirerek bir "kitle tiyatrosu" örneği olarak hazırlanan proje, Katırcıoğlu'nun 1995'ten vefatına kadarki süreçte genel sanat yönetmenliğini üstlendiği Assos Gösteri Sanatları Festivali'nin tohumlarını atar.
Festival, 1990'ların ikinci yarısında Çanakkale'ye bağlı Behramkale köyünün her köşesini ve Assos antik kentini bir sahneye dönüştürür. Dünyanın dört bir yanından davet edilen gruplar ile dansçı, müzisyen ve sanatçılardan üç hafta boyunca köyde konaklamaları, Behramkale havasını soluyup rüzgârını hissederek yeni üretimler ortaya koymaları istenir. Dekor, maske ve kostümler Behramkalelilerle beraber kolektif bir çabayla hazırlanır. İmece usulü çalışmaya dayalı yoğun bir hazırlık döneminin sonunda işler seyirciyle buluşur; deniz kıyısındaki iskeleden tepedeki tapınağa mezarlık, eski köprü, köy okulu dâhil olmak üzere tüm Behramkale köyü bir oyun alanına dönüşür. 1995'ten 1997'ye her yıl sonbahar aylarında düzenlenen festival, kurucu ekip yeni bir yapılanma hedeflediği için 1998'de gerçekleşmez. Sadece iki oyunun sahnelendiği ve Katırcıoğlu'nun vefat ettiği 1999 ise festivalin son yılı olur.
Proje Koordinatörleri: Gamze Cebeci, Sezin Romi
Araştırma: Amira Akbıyıkoğlu, Mine Söyler
Metin Düzeltileri: Ezgi Yurteri
Tasarım ve Uygulama: Kraftend
Teşekkürler
Adnan Tönel, Ali Can Yaraş, Arcan Kıral, Arhan Kayar, Asiye Cengiz, Aydın Silier, Aydın Teker, Ayla Algan, Aysun Aslan Uğur, Bahar Vidinlioğlu, Bedri Baykam, Cana Dölay, Çağatay Karaçizmeli, Çağla Ormanlar, Deniz Altınay, Didem Dayı, Emre Koyuncuoğlu, Eser Ulun, Filiz Sızanlı, Fulya Köseoğlu, Genco Gülan, Geyvan McMillen, Görgün Taner, Gurur Ertem, Hakan Onur, Halil Altındere, İbrahim Akyürek, İlkay Türkoğlu Özgür, İnci Eviner, İnsel İnal, İzzet Öz, Kaan Karaca, Komet, Levent Öget, Mehmet Güleryüz, Mehmet Sander, Melih Kıraç, Mihran Tomasyan, Moni Salim Özgilik, Mustafa Avkıran, Mustafa Kaplan, Muzaffer Evci, Nadi Güler, Naz Erayda, Orhan Cem Çetin, Ömer Uysal, Övül Avkıran, Özgül Akıncı, Raife Polat, Saliha Yavuz, Sebla Arın Ensarioğlu, Selçuk Gürışık, Sernaz Demirel Temel, Sevi Algan, Şafak Uysal, Şebnem Selışık Aksan, Şule Ateş, Talin Büyükkürkciyan, Tan Temel, Taner Ceylan, Tunç Ali Çam, Tuğçe Tuna, Vahap Avşar, Vahit Tuna, Yeşim Özsoy, Zeynep Günsür Yüceil, Zişan Uğurlu, Ziya Azazi
L'Internationale ve konfederasyon ortağı kurumların 2019'da başlattığı, dört yıllık Our Many Europes [Avrupalarımız] projesi, Avrupa Birliği'nin Creative Europe programı tarafından desteklenmektedir. L'Internationale, yedi sanat kurumu ile iki eğitim kurumunu bir araya getirir: Moderna galerija (MG+MSUM, Ljubljana, Slovenya); Museo Reina Sofía (Madrid, İspanya); MACBA Museu d'Art Contemporani de Barcelona (Barselona, İspanya); Museum van Hedendaagse Kunst Antwerpen (M HKA, Antwerp, Belçika); Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie (Varşova, Polonya); Salt (İstanbul, Türkiye); Van Abbemuseum (VAM, Eindhoven, Hollanda); HDK-Valand Academy (Göteborg, İsveç) ve National College of Art and Design (NCAD, Dublin, İrlanda).
Araştırma: Amira Akbıyıkoğlu, Mine Söyler
Metin Düzeltileri: Ezgi Yurteri
Tasarım ve Uygulama: Kraftend
Teşekkürler
Adnan Tönel, Ali Can Yaraş, Arcan Kıral, Arhan Kayar, Asiye Cengiz, Aydın Silier, Aydın Teker, Ayla Algan, Aysun Aslan Uğur, Bahar Vidinlioğlu, Bedri Baykam, Cana Dölay, Çağatay Karaçizmeli, Çağla Ormanlar, Deniz Altınay, Didem Dayı, Emre Koyuncuoğlu, Eser Ulun, Filiz Sızanlı, Fulya Köseoğlu, Genco Gülan, Geyvan McMillen, Görgün Taner, Gurur Ertem, Hakan Onur, Halil Altındere, İbrahim Akyürek, İlkay Türkoğlu Özgür, İnci Eviner, İnsel İnal, İzzet Öz, Kaan Karaca, Komet, Levent Öget, Mehmet Güleryüz, Mehmet Sander, Melih Kıraç, Mihran Tomasyan, Moni Salim Özgilik, Mustafa Avkıran, Mustafa Kaplan, Muzaffer Evci, Nadi Güler, Naz Erayda, Orhan Cem Çetin, Ömer Uysal, Övül Avkıran, Özgül Akıncı, Raife Polat, Saliha Yavuz, Sebla Arın Ensarioğlu, Selçuk Gürışık, Sernaz Demirel Temel, Sevi Algan, Şafak Uysal, Şebnem Selışık Aksan, Şule Ateş, Talin Büyükkürkciyan, Tan Temel, Taner Ceylan, Tunç Ali Çam, Tuğçe Tuna, Vahap Avşar, Vahit Tuna, Yeşim Özsoy, Zeynep Günsür Yüceil, Zişan Uğurlu, Ziya Azazi
L'Internationale ve konfederasyon ortağı kurumların 2019'da başlattığı, dört yıllık Our Many Europes [Avrupalarımız] projesi, Avrupa Birliği'nin Creative Europe programı tarafından desteklenmektedir. L'Internationale, yedi sanat kurumu ile iki eğitim kurumunu bir araya getirir: Moderna galerija (MG+MSUM, Ljubljana, Slovenya); Museo Reina Sofía (Madrid, İspanya); MACBA Museu d'Art Contemporani de Barcelona (Barselona, İspanya); Museum van Hedendaagse Kunst Antwerpen (M HKA, Antwerp, Belçika); Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie (Varşova, Polonya); Salt (İstanbul, Türkiye); Van Abbemuseum (VAM, Eindhoven, Hollanda); HDK-Valand Academy (Göteborg, İsveç) ve National College of Art and Design (NCAD, Dublin, İrlanda).
Paylaş